23.10.2013 Lyzeum II Swidnica(ehemals Schweidnitz)

Ein Gespräch mit dem damaligen und heutigen Vice-Landrat, Herrn Zygmunt Worsa, des Kreises Swidnica (ehemals Schweidnitz) führte zu einem Vortrag über Emil Krebs im Lyzeum II. Hochinteressierte Schüler und Schülerinnen folgten sehr diszipliniert den Ausführungen des Vortragenden über Leben und Wirken des schlesischen Polyglott Krebs. Die Aula war bis zum letzten Platz gefüllt. Auch Lehrer und Lehrerinnen waren gekommen. Die Übersetzung erfolgte durch den Schweidnitzer Historiker Sobieslaw Nowotny, der an dieser Schule vor Jahren sein Abitur ablegt hatte. Die stellvertretende Direktorin lud anschließend zu einem weiteren Gedankenaustausch, auch über frühere deutsche Zeiten, ein.

Der Kontakt zu dieser Schule besteht weiterhin und führte Anfang 2016 zu einem letztendlich wohl doch im weitesten Sinne über Emil Krebs vermittelten Gespräch zwischen dem Direktor der Schule, Herrn Jacek Iwancz, und dem deutschen Geschäftsfüher der Nono-Stiftung, Herrn Jürgen Petzinger. Das Lyzeum II aus Swidnica beteiligte sich Mitte diesen Jahres als erste polnische Schule an diesem herausragenden europäischen Projekt.

Nonoprojekt

Der gleiche Vortrag über Emil Krebs folgte zwei Tage später im Lyzeum III. Auch hier überraschte den Vortragenden das große Interesse an dem schlesischen Vielsprachler und Diplomaten. Infolge vieler Fragen aus der Zuhörerschaft (zum Teil in deutsch) dauerte diese Veranstaltung fast zwei Stunden.  

NAJWIĘKSZY GENIUSZ JĘZYKOWY WSZECH CZASÓW - WYKŁAD ECKHARDA HOFFMANNA O EMILU KREBSIE

W minioną środę, 23 października 2013 r., mieliśmy przyjemność gościć w auli szkolnej niemieckiego badacza - p. Eckharda Hoffmanna wraz z małżonką, który przyjechał do nas z interesującym wykładem o genialnym poliglocie Emilu Krebsie oraz świdnickiego historyka - p. Sobiesława Nowotnego, który tym razem wystąpił w roli tłumacza. 

Kim był Emil Krebs?

Ten wybitny niemiecki sinolog, dyplomata i dawny współpracownik służby językowej Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Berlinie, jeszcze dziś uważany jest za największego poliglotę na świecie, gdyż zdołał on opanować 68 języków, zarówno w mowie, jak i w piśmie, a zajmował się nauką ponad 100 języków. Zachowane zapiski z 1930 r. odnoszące się do jego dawnej prywatnej biblioteki dokumentują około 5700 pism i książek w 111 językach. Spuścizna ta została w 1932 r. przekazana Bibliotece Narodowej Stanów Zjednoczonych Ameryki w Waszyngtonie jako „Biblioteka Krebsa”.

Urodził się 15.11.1867 r. w Świebodzicach na Śląsku, zmarł 31.03.1930 r. w Berlinie. Swe dzieciństwo i młodość spędził we wsi Opoczka. Już w tamtejszej szkole podstawowej prowadził zeszycik do słówek w języku francuskim. Po dwuletnim uczęszczaniu do Średniej Szkoły Realnej w Świebodzicach przeszedł do ewangelickiego gimnazjum w Świdnicy i wybrał do nauki wszystkie języki (jakie oferowała szkoła) tj. łacinę, francuski, hebrajski i grecki. W 1887 r. zdał maturę z wynikami „dobry” i „bardzo dobry”, jednakże jego znajomość matematyki znacznie wykraczała poza wymagany poziom, w dodatku samodzielnie zajmował się nauką języków: nowogreckiego, angielskiego, włoskiego, hiszpańskiego, rosyjskiego, polskiego, arabskiego i tureckiego. Gdy 17 marca 1887 r. jako 19-latek podejmował we Wrocławiu studia z zakresu teologii i filozofii - znał już… dwanaście języków!

Pisma i książki, które wykorzystywał w swych studiach językowych, wyraźnie świadczą o tym, że języków obcych nie uczył się wyłącznie poprzez język niemiecki, lecz bardzo często wykorzystywał w tym celu jeden z poznanych już języków - na zasadzie „drugiego języka”. Jako „drugiego języka” (oprócz niemieckiego) Krebs używał do nauki i pogłębienia nowego języka, przede wszystkim: angielskiego, francuskiego, rosyjskiego, chińskiego, greckiego, włoskiego, tureckiego, łaciny, hiszpańskiego, arabskiego i niderlandzkiego.

Kolejną ciekawostką jest fakt, że poliglota już pod koniec XIX w. starał się przeniknąć do chińskiego kręgu kulturowego. Po wieloletniej służbie na terenie niemieckiego obszaru powierniczego Kiauczou (przewodził chińskiej kancelarii i był urzędnikiem okręgowym) zatrudniony został w lipcu 1901 r. na stanowisku pierwszego tłumacza z tytułem Secrétaire interpréte przy poselstwie w Pekinie. Chińskie pisma, które wykorzystywał do nauki, obejmują nie tylko politykę, prawo, państwo, układy, obce kraje, lecz również klasyczne dziedziny takie jak: literatura, powieści, sztuka, taoizm i buddyzm, historia, geografia i obszerne prace o charakterze językowym oraz słowniki. Znaleźć tu można również druki w chińskim piśmie dla niewidomych. Wiele azjatyckich pism i książek otrzymał w podarunku od chińskiego dworu panującego - i z powodu ich wyjątkowej wartości podlegają one specjalnemu przechowywaniu w Library of Congress in Washington.

31 marca 1930 r. Emil Krebs zmarł w swym służbowym mieszkaniu na wylew krwi do mózgu, lecz przed jego pochówkiem specjalista od badań mózgu i neurolog, dyrektor „Instytutu Cesarza Wilhelma do Badań Mózgu w Berlinie”- prof. dr Oskar Vogt, pobrał w celach badawczych jego mózg, dzięki czemu i dziś służyć on może celom naukowym.

Postać nieprzeciętnego Krebsa i jego nadzwyczajnych zdolności językowych pozostaje obecnie nieznana szerokiej publiczności. Przeróżne niemieckie audycje telewizyjne, również publikacje w prasie, informowały w ostatnich latach jedynie o wynikach badań nad jego mózgiem przeprowadzonych przez Centrum Badań nad Mózgiem Jülich Uniwersytetu Heinricha Heinego w Düsseldorfie. Odpowiedzialna za prace badawcze anatom - p. prof. dr med. Katrin Amunts, stwierdzić mogła jednoznacznie (na podstawie swoich badań), że Emil Krebs może być zaliczony do największych geniuszy językowych wszech czasów. Można bowiem naukowo udowodnić, że jego uzdolnienia językowe i wynikająca z nich genialność w poznawaniu języków stoją w bezpośrednim związku z jego strukturą mózgu.

Należy dodać, iż Emil Krebs był skromnym i nie rzucającym się w oczy spokojnym człowiekiem.

Dziś przy zachowanym grobie Krebsa przewodnicy (oprowadzający regularnie wycieczki po Cmentarzu Południowo-Zachodnim w Stahnsdorf) snują opowieści o jego życiu i działalności.

Najbardziej aktualne i najobszerniejsze informacje na temat tej „poliglotycznej sławy” znaleźć można w książce: „Emil Krebs kurier umysłu” (niem. Emil Krebs Kurier des Geistes), która ukazała się w 2012 r. i została wydana przez OASE Verlag, Badenweiler.

Pan Eckhard Hoffmann (stryjeczny wnuk Emila Krebsa) urodził się w Opoczce i mieszkał tam wraz z rodzicami i dziadkami do października 1946 r., w tym samym domu (nr 7), gdzie Emil Krebs do 1930 r. spędzał zwykle swój wolny czas i urlop. Obecnie p. Hoffman mieszka z żoną w Poczdamie. Od 2005 r. prowadzi badania na temat życia i działalności swego krewnego, w których oparł się na materiałach z Ministerstwa Spraw Zagranicznych Niemiec w Berlinie, Archiwum Historycznego Fundacji Alfreda Kruppa w Essen, Instytutu Badań nad Mózgiem w Jülich (Uniwersytet Heinricha Heinego w Düsseldorfie) oraz informacjach uzyskanych od wnuczki Amandy Krebs (żony Emila Krebsa) – p. Brigitte Mayr. Wielopłaszczyznowe starania badacza, prowadzone od 2009 r., doprowadziły do otwarcia wystawy „Emil Krebs” w Świdnicy. Sam pomysł tej ekspozycji powstał podczas podróży p. Hoffmanna do starej ojczyzny w 2009 r., z pomocą pospieszyli mu wtedy ks. prałat Jan Bagiński i Sobiesław Nowotny. Obecnie E. Hoffmanna łączą bliskie stosunki z poszczególnymi mieszkańcami Opoczki, Makowic oraz Świebodzic, gdzie urodził się genialny poliglota.

Pan Sobiesław Nowotny (absolwent II LO w Świdnicy) znany historyk i badacz dawnych dziejów Śląska, tłumacz z języka niemieckiego, pracujący nad swoją pracą doktorską: „Dzieje parafii i społeczności ewangelickiej Kościoła Pokoju w Świdnicy w latach 1652-1945”. Do 2000 r. starszy asystent muzealny w świdnickim Muzeum Dawnego Kupiectwa. Od wielu lat zajmuję się szeroko pojętą popularyzacją dziejów naszego miasta, czego wynikiem są liczne prace zarówno o charakterze ściśle naukowym, jak i popularno-naukowym. Opublikował ok. tysiąca artykułów o tematyce historycznej i regionalnej w czasopismach lokalnych [Wiadomości Świdnickie, Kurier Świdnicki, Rocznik Świdnicki, Gazeta Jaworska, Gazeta Wrocławska, Tygodnik Świdnicki, Rocznik Dzierżoniowski, Sobótka. Śląski Kwartalnik Historyczny, Zeszyt Historyczno-Krajoznawczy itd.], autor tekstów do stron internetowych na temat historii i renowacji katolickiego kościoła farnego pw. św. Stanisława i św. Wacława oraz ewangelickiego Kościoła Pokoju pw. Św. Trójcy w Świdnicy. Współpracuje także z licznymi organizacjami zajmującymi się badaniem dziejów Śląska, w tym również poza granicami naszego kraju. Należy do dwóch znaczących zagranicznych towarzystw naukowych: Verein für schlesische Kirchengeschichte – Towarzystwo Śląskiej Historii Kościelnej oraz Verein für Geschichte Schlesiens – Towarzystwo Badania Historii Śląska. Jest również członkiem Towarzystwa Miłośników Strzegomia, a współpracuje z Towarzystwem Miłośników Dzierżoniowa. Bierze udział w licznych konferencjach naukowych, nawiązując kontakty z ludźmi nauki w Polsce i za granicą. Swego czasu mocno zaangażowany w przywrócenie czteropolowego herbu Świdnicy i pracę nad projektem herbu powiatu świdnickiego, do którego przygotował projekt wraz z uzasadnieniem historycznym i który to projekt został zaakceptowany przez Komisję Heraldyczną, przyjęty i obowiązuje do dnia dzisiejszego.

W 2005 r. S. Nowotny otrzymał nagrodę miasta Świdnicy za upowszechnianie i ochronę kultury.

Za jedno z najważniejszych osiągnięć w swojej pracy twórczej uważa przetłumaczenie na język polski pracy Heinricha Schuberta pt. „Obrazy z historii miasta Świdnicy“ („ Bilder aus der Geschichte der Stadt Schweidnitz“) , której dwa tomy ukazały się już drukiem, zaś trzeci znajduje się w opracowaniu.

WYBRANE PUBLIKACJE:

H. Adler, Dawna Świdnica. Lata dwudzieste, tłum. Sobiesław Nowotny, Świdnica 1996 
Nikolaus Thomas, Pieśń pochwalna o mieście Świdnicy, tłum. i wstępem opatrzył Sobiesław Nowotny, Świdnica 1996
Rezydencje ziemi świdnickiej, Świdnica 1997 
Kalendarium powodzi na ziemi świdnickiej, [w:] Wielka woda. Powódź w Świdnicy 1997, Świdnica 1998, s. 39-64 
S. Nowotny, W. Rośkowicz, Świdnica. Przewodnik historyczny po mieście. Świdnica 1999 (dodatkowo edycja w jęz. niem. Schweidnitz. Stadtführer i w jęz. ang. Świdnica. Tour Guide, 2000) 
S. Nowotny, Wieża kościoła farnego w Świdnicy, Świdnica 2000
Kościoły średniowiecznej Świdnicy, [w:] Rocznik Świdnicki 1999, t. 27, Świdnica 2000, s. 12-55
Niezwykłe odkrycie w świdnickim kościele farnym. [w:] Spotkania z Zabytkami, Nr. 6 [czerwiec 2002], s. 37-38
Historia Kościoła Pokoju w Świdnicy (także w jęz. niem. Geschichte der Friedenskirche zu Schweidnitz), Świdnica 2003
Historia świdnickiej katedry, t. I, W okresie średniowiecza, Świdnica 2004 
Auf den Spuren des schlesischen Protestantismus – am Beispiel der Friedenskirche in Schweidnitz / Świdnica, [w:] Schlesische Erinnerungsorte, hrsg. Marek Czapliński, Hans-Joachim Hahn, Tobias Weger, Görlitz 2005 
J. Dębicki, S. Nowotny, Eine Handschrift von 1743 aus der evangelischen Kirche zu Waldenburg in Schlesien, w: Jahrbuch für Schlesische Kirchengeschichte, Bd. 84/85, Würzburg 2005/2006, s. 33-43
H. Schubert, Szkice z historii miasta Świdnicy, tłum. Sobiesław Nowotny, cz. 1, Świdnica 2006, cz. 2, Świdnica 2007
Horst Adler, Kronika miasta Świdnicy do końca I wojny światowej, tłum. Sobiesław Nowotny, Świdnica 2009
S. Nowotny, Opis księstwa świdnicko-jaworskiego w z XVII w., [w:] Rocznik Dzierżoniowski 2008, Dzierżoniów 2009, s. 5-74
S. Nowotny, Przewodnik po świdnickiej katedrze, Świdnica 2009 
S. Nowotny, M. Barcicki, A. Odachowska- Mazurek, Wiktor Bąkiewicz, Wieża ratuszowa. Historia i teraźniejszość, Świdnica 2012

Opracowano w oparciu o tekst p. Eckharda Hoffmanna o Emilu Krebsie, który został przetłumaczony przez p. Sobiesława Nowotnego

Maria Szymańska

Quelle:http://www.lo2.swidnica.pl/index.php/biblioteka2/57-aktualnoci8/894-najwikszy-geniusz-jzykowy-wszech-czasow-wykad-eckharda-hoffmanna-o-emilu-krebsie